İçindekiler
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) Temmuz 2020’de Mars’a gönderdiği Perseverance (Azim) adlı uzay aracı tam olarak 7 aylık yolculuğunu tamamladı…
Günümüze kadar başka bir gezegene gönderilen en gelişmiş araç olan Perseverance, Jezero Krateri’ne indi.
Gezici araç ve küçük bir helikopter, yanıt bekleyen meşhur soruyu cevaplandırmak amacıyla bizlere fırsat sunacak: Başka bir gezegende hayat var mıydı acaba?
Perseverance Mars 2020’nin resmi sitesi https://mars.nasa.gov/mars2020/
ABD’den 30 Temmuz’da uzaya fırlatılan Perseverance uzay aracı Türkiye Saati ile 23.55’te Marsa iniş yapmış bulundu. NASA uzmanları tarafından “7 dakikalık dehşet” olarak nitelendirilen olay zinciri sonunda Perseverance 20.000 km/h aşkın hızla girdiği atmosferden yüzeye ulaştığı an itibarıyla hızı yürüme hızına düşerek inişi başarıyla gerçekleştirdi.
Perseverance, Mars’ta Hangi Görevde Bulunacak?
Bu yolculuğa gidecek olan cihaz, 30 Temmuz 2020’de Florida’da uzay kumsalı tabiriyle bilinen ve Kennedy Uzay Merkezinin bir parçası olan Cape Canaveral’dan fırlatıldı. 30 Temmuz’un seçilmesi akıllıca bir seçimdi. Çünkü Dünya ve Mars, Güneş’in yörüngesini farklı hız ve mesafelerde dolaşırken, yaklaşık 26 ayda bir yolculuk için en verimli mesafe ve pozisyona ulaşıyor. Fırlatma, Launch Complex 41’den bir Atlas V-541 roketiyle gerçekleşti. Atlas V, gezegenler arası uçuş için mevcut en büyük roketlerden biri.
480 MİLYON KİLOMETRE YOL KATETTİ
Uzay aracı, Dünya’dan saate yaklaşık 39.600 km/h hızla ayrıldı.
Perseverance’a uçuş yolundaki ilk dikkatli ve önemli ayar, fırlatıldıktan yaklaşık 15 gün sonra gerçekleşti ve düzeltme manevrasıyla varış noktası. Mars’a ayarlandı.
Mars yolundaki manevralar aşırı derecede öneme sahipti, çünkü planlama, Jezero Krateri’nin içine inecek şekilde ayarlandı.
İnişten önceki son 45 gün, yaklaşma aşaması halledildi. Bu aşamada yolculuk gidişatı ayarları, iniş ve çıkış planlamaları yapıldı.
7 DAKİKALIK DEHŞET
Keşif aracı inişe geçtiğinde, saatte yaklaşık 20.000 km/h bir hızla Mars’ın ince atmosferine daldı.
Yaklaşık 11 km yükseklikte bulunur iken paraşüt açıldı ve Perseverance ısı kalkanından ayrıldı. İticilerin de devreye girmesiyle saniyede bir metrenin dörtte üçü kadar yavaşladı.
İniş toplam 7 dakikada gerçekleşti. Bu inişler, bilim dünyasında ‘7 dakikalık dehşet’ olarak adlandırılıyor.
İnişin hemen ardından Mars ekvatorunun hemen kuzeyinde 45 kilometre genişliğinde olan Jezero, Perseverance’ın yeni evi olacak.
İniş adresinin bu krater olma sebebine gelirsek, Perseverance’ın cevaplamaya çalıştığı “Mars’ta yaşam var mıydı acaba” sorusunun cevabının burada saklı olduğu inancı birinci nedendir.
Bilim insanları antik mikrobiyal yaşamın kalıntılarının burada olabileceğini düşünüyor.
GÖREVLERİN YALNIZCA YÜZDE 40’I BAŞARILI OLDU
Mars’a iniş yapmak gözüken durumlardan zor. Herhangi bir uzay ajansı tarafından Mars’a gönderilen görevlerin yalnızca yüzde 40’ı başarılı oldu.
Perseverance, Mars’a iniş girişiminde bulunan beşinci NASA gezgini diyebiliriz.
İnişin başarılı olmasıyla, gezgin aracın görev süresi bir Mars yılı olacak ki bu 687 Dünya gününe tekabül eder.
Perseverance’e, Mars’ta eşlik edecek bir de yoldaşı var. Ingenuity helikopteri Mars’ta uçmayı deneyecek ve keşif yapacak.
Helikopterlerin ayrıca sarp tepeler veya kraterler gibi gezgin robotların erişemediği tehlikeli araziler üzerinde uçabilme avantajıyla işleri kolaylaştıracak.
KAYALAR İNCELENECEK
Mars’ın bu durumdan milyarlarca yıl önce tıpkı Dünya’ya benzediği; güçlü bir atmosfere ve okyanuslara sahip olduğu tahmin ediliyor.
Perseverance gezgini Kızıl Gezegen’in geçmişini araştırarak bu dönemlerin izlerine ulaşma odaklı çalışacak.
Özellikle su içinde oluşan veya su tarafından değiştirilmiş kayaların karbon bazlı kimyasal yapı taşları olan organik moleküller içerip içermediğine bakılacak.
Ayrıca gelecekteki insan misyonlarını desteklemek için Mars’ın karbondioksit atmosferinden oksijen üretme yeteneği test edilecek.
PERSEVERANCE’IN ÖZELLİKLERİ NELER?
Ortalama bir otomobil büyüklüğünde (3 metre boyunda, 2,7 metre genişliğinde, 2,2 metre yüksekliğinde) ve 1025 kilogram ağırlığında bir araç olan Perseverance “çok misyonlu radyoizitop termoelektrik jeneratör” adı verilen bir enerji kaynağı sayesinde hareket ediyor. Bu jeneratör plütonyumun radyoaktif bozunmasıyla ortaya çıkan ısı enerjisini elektriğe dönüştürerek uzay aracını hareket ettiriyor.
PERSEVERANCE NE YAPACAK?
Perseverance’ın görevi, Mars’ta eğer varsa, geçmişte yaşamış mikroskobik canlıların izini sürmek. 1970’lerde gerçekleştirilen Viking misyonlarından bu yana doğrudan “biyolojik imza” arayan ilk NASA misyonu Perseverance olacak.
Perseverance Mars’ta bulunan Jezero Krateri’ni en az 1 Mars yılı boyunca (Dünya zamanıyla yaklaşık 687 gün) boyunca inceleyecek. Ardından 2030’lı yıllarda yeniden Dünya’ya dönecek. NASA Jezero Krateri’nden elde edilecek verilerin Burdur’da bulunan Salda Gölü’nden alınan örneklerle kıyaslanacağını, Salda’nın Mars’ı daha iyi anlamamızı sağlayacağını da duyurdu.
Kaya ve toprak parçalarını toplayarak Dünya’ya gönderilmek üzere tüplere doldurup Mars yüzeyine bırakacak olan uzay aracı, aynı zamanda Kızıl Gezegen’in jeolojik yapısını inceleyerek, gelecekte Mars’a inecek astronotların, atmosferdeki karbondioksitten oksijen üretip üretemeyeceklerini test edecek. Perseverance’ın hazırladığı tüpler ise NASA ve Avrupa Uzay Ajansı tarafından 2026’da Mars’a gönderilmesi planlanan daha küçük bir araç tarafından buradan alınacak ve Dünya’ya getirilecek.
PERSEVERANCE’IN KARGOSUNDA NELER VAR?
Ingenuity (marifet, hüner): Mars’ta uçabilecek şekilde tasarlanmış ilk mini helikopter. 1,8 kilogram ağırlığındaki Ingenuity, atmosferi Dünya’nın atmosferinin yüzde 1’i yoğunlukta olan Mars’ta test uçuşları yapacak. (Atmosfer yoğunluğunun düşük olması kalkışı zorlaştıran bir faktör.) 13 megapiksellik kamerasıyla renkli fotoğraflar da çekecek olan Ingenuity’nin uçuşları Ay’ın ötesine yapılacak insanlı uzay misyonları için önemli bilgiler sağlayacak.
Mastcam-Z: Yüzeydeki mineralleri incelemek için kullanılacak gelişmiş bir kamera sistemi.
MEDA: İspanya’nın ürettiği sıcaklık, rüzgar hızı ve yönü, basınç, nem ve toz ölçümleri yapan bir sensör.
MOXIE: Astronotların Mars karbondioksitini oksijene dönüştürüp dönüştüremeyeceklerini anlamak için tasarlanmış bir deney seti.
PIXL: Kimyasal elementleri tanımlamak için bir röntgen sprektrometresi ve kaya ve toprak dokularının yakından fotoğraflarını çeken bir kamera.
RIMFAX: Norveç’in ürettiği bir yeraltı radarı. RIMFAX, yüzeyin altındaki jeolojik yapının haritasını çıkaracak.
SHERLOC: Spektrometreler, bir lazer ve bir kamera kullanarak suyun değiştirdiği organik ve mineral bazlı kalıntıları avlayacak.
SuperCam: Bir kamera, lazer ve spektrometreler kullanarak kayaları ve toprağı inceleyip organik bileşikler arayacak.
PERSEVERANCE’IN CURIOSITY’DEN FARKI NE?
Yukarıda da dediğimiz gibi Perseverance doğrudan canlı izlerini arayan bir Mars misyonu. NASA’nın 2000’lerde Kızıl Gezegen’e gönderdiği Spirit (ruh), ve Opportunity (fırsat) gibi misyonlar, Mars gezegeninin insanlar için yaşanabilir olup olmadığının anlaşılmasına odaklanıyordu. Son olarak 2012 yılında NASA’nın Mars’a gönderdiği ve o dönem çok büyük heyecan yaratan Curiosity (merak), su izleri bulmuştu.
Gale Krateri’ne iniş yapan Curiosity, birkaç yıl içinde Mars yüzeyindeki toprak ve kayaları kazarak milyarlarca yol öncesinden kalma akarsu izleri tespit etmişti. Ancak özellikle lastik sisteminde yaşanan bazı sorunlar Curiosity’nin araştırmalarına sekte vurmuştu. Perseverance tasarlanırken, Curiosity’nin yaşadığı bu zorluklardan çıkarılan dersler, yol gösterici oldu. Baş mühendis Adam Steltzner, gazetecilere yaptığı açıklamada Perseverance’ın daha sağlam lastiklerle donatıldığını açıkladı. Ayrıca Perseverance’ın “eli” diyebileceğimiz kısmı daha büyük ve ağır cisimleri daha güçlü tutabilecek bir biçimde tasarlandı. Onun dışında iki uzay aracı görünüş itibarıyla birbirine çok benziyor.
BİLİM İNSANLARI NEDEN MARS’TA CANLI İZİ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR?
Mars bugün soğuk ve kurak bir gezegen. Atmosferi de gezegenin yüzeyini kozmik radyasyona karşı koruma konusunda çok yetersiz. Ancak milyarlarca yıl önce daha nemli ve yoğun bir atmosfere sahipti. Çamur birikintileri gibi kanıtlar, yüzeyde çok çok eski zamanlarda su olduğuna işaret ediyor. Su Dünya’daki yaşamın temeli olduğu için önemli bir gösterge.
Curiosity, ayrıca 3 milyar yaşındaki birikim kayalarda organik moleküller de keşfetmişti. Ancak bu moleküllerin bir canlı formunun kaydı mı, bir tür yiyecek mi yoksa biyolojik süreçlerle hiç alakası olmayan bir iz mi olduğu henüz net değil.
PERSEVERANCE’IN İNİŞİNİ BİZ DE TAKİP EDEBİLİR MİYİZ?
NASA’nın Mars misyonları sayfası ve YouTube kanalı üzerinden yapılacak canlı yayınlarla bütün dünya Perseverence’ın Kızıl Gezegen’e inişini anbean takip edebilecek. Perseverance’ın ayrıca @NASAPersevere şeklinde bir Twitter hesabı bulunuyor. Twitter’da #CountdowntoMars etiketiyle de paylaşımları izlemek mümkün.
MARS’A GİDEN DİĞER ÜLKELER NE AMAÇLIYOR?
Perseverance, Mars’ta kendisini yalnız hissetmeyecek. Ona Birleşik Arap Emirlikleri’nin Hope (umut), adlı uzay aracıyla Çin’in Tianven-1 (cennete sorular) isimli araçları eşlik edecek. Araçların üçü de Dünya ile Mars arasındaki mesafenin en kısa olduğu andan faydalanmak için aynı dönemde yola çıktı. Diğerlerinin aksine yüzeye inmeyip yörüngeye oturan Hope’un amacı Mars’ın atmosferini inceleyerek Kızıl Gezegen’deki suya ne olduğunu anlamak. Tianven-1 bir aksilik olmadan Mars yüzeyine inebilirse, kayaların mineral yapısını inceleyip su buzu arayacak.
Yazımı okuduğunuz için teşekkür ederim. Daha çok yazı okumak için https://webodasi.com/‘u ziyaret edebilirsiniz.
Hata!
Yorumunuz Çok Kısa, Yorum yapabilmek için en az En az 10 karakter gerekli